KĨ NĂNG MỀM TRONG GIÁO HOÁ

I- DẪN NHẬP !!!

Các bạn !!!

Buổi sinh hoạt trực tuyến đêm Thứ Sáu 15/10 vừa rồi, có một câu hỏi được HĐ chúng ta nêu lên, đó là: “Làm thế nào để một người đang mê có thể giác ngộ…” !!! Và, câu hỏi này đã được HĐ chúng ta thảo luận sôi nổi…!!!

Trong buổi sinh hoạt hôm ấy, sau khi thảo luận, HĐ chúng ta cũng đã nhận ra bản chất của vấn để được nêu là gì, đồng thời cũng tìm ra phương án tối ưu nhằm giải quyết vấn nạn này !!!

Tuy nhiên, xét thấy câu hỏi nêu trên, nếu chúng ta không hoàn toàn nắm vững phương cách giải quyết, cũng như không thấu đáo cơ chế hoạt động của nó (cơ chế hoạt động của tâm thức mê) thì, rất khó đưa ra một lộ trình thích hợp nhằm giúp người đang mê có cơ hội giác ngộ !!! Đây là lí do vì sao, trong buổi sinh hoạt vừa rồi (Thứ Ba, 18/10/2022) HĐ chúng ta lại một lần nữa đưa đề tài này ra để thảo luận !!!

Nhằm giúp mọi người có cơ hội nhìn lại vấn đề, mình xin lược ghi nội dung buổi thảo luận vừa qua !!!

II- CƠ CHẾ HOẠT ĐỘNG !!!

Như các bạn đều biết, một người được coi là mê…Là người mà, tâm thức họ (lúc đó) hoàn toàn chìm đắm trong mê muội !!! Giống như một người tuy có đôi mắt sáng, nhưng đang sống trong bóng tối…Điều này có nghĩa rằng, thấy nghe hay biết cùng nhận thức của người ấy là thấy nghe hay biết và nhận thức của bóng tối !!! Mà, đã ở trong bóng tối thì, mọi thứ đều đen tối và không rõ ràng !!! Chính sự đen tối và không rõ ràng của bóng đêm, làm cho nhãn quan người ở trong bóng tối bị sai lệch !!! Nhãn quan cùng nhận thức sai lệch này, Phật đạo gọi là mê hay tâm thức hư vọng…!!!

Tâm thức hư vọng là thứ tâm thức không thấy được thiệt tướng hay bản chất (sự thật, thật nghĩa) những gì họ tiếp cận !!! Từ đó, người bị tâm thức hư vọng bủa vây luôn nghi ngờ nhưng lại cả tin…Họ nghi ngờ tất cả vì không biết chắc điều mình đã và đang biết là giả hay chân !!! Họ lại tin tất cả những gì đang tiếp cận… Vì rằng, những gì đang tiếp cận phù hợp, đồng loã với nhãn quan mê muội của họ…!!! Giống như trong bóng tối, người ta lầm tưởng sợi dây là con rắn… Tuy sợi dây vô hại, nhưng người ta lại tin tưởng, sợ hãi, học tập cách ứng phó với một con...rắn…thật…!!!

II.1- MÊ HAY TỐI TĂM TỪ ĐÂU SANH !!!

Phật dạy: “Mê vô thuỷ vô chung” !!! Lời dạy này có nghĩa rằng, tâm thức bị mê không đầu (thuỷ, thỉ) không cuối (chung), tức mê không có nhân làm thành và cũng không có quả chung cuộc !!!

Để dễ hiểu, ta có thể đưa ra ví dụ sau: Giống như một căn phòng, nếu bị che kín lập tức trở thành tăm tối…Sau khi phá bỏ che chắn, căn phòng ngay đó sáng lên !!! Điều này có nghĩa, căn phòng không có nhân tối tăm và cũng không có quả sáng tỏ…Khi đủ duyên, hoặc che kín hoặc thông thoáng, căn phòng sẽ trở thành tối hay sáng !!! Khi ánh sáng đến, bóng tối không đi về đâu, khi bóng tối đến ánh sáng chẳng chạy vào nơi khác !!! Tối hay sáng chỉ là hiệu ứng của che kín và thông thoáng…nên tự hai thứ này “không nhân sanh” (chỉ là hiệu ứng của duyên) !!!

II.2- LÀM CHO TÂM THỨC HẾT TĂM TỐI !!!

Tâm thức mê muội của một hữu tình cũng giống như một hang động tăm tối hoặc căn phòng bịt kín !!!

Có hai biện pháp làm cho căn phòng hay hang động không bị tăm tối, đó là: Căn phòng hay hang động tự sáng, hoặc được ánh sáng bên ngoài chiếu đến !!!

II.2.1- Căn phòng hay hang động tự sáng: Tức là, căn phòng hay hang động tự biến các chất liệu làm nên nó trở thành chất liệu phát sáng !!!

Đây là cách thức, dùng giáo pháp chuyển hoá tất cả chất liệu làm nên tâm thức tăm tối trước đây tự phát sáng (vô minh thành minh) !!! Cách này, chính là một trong những hình thức giáo dục để một hữu tình tự giác ngộ !!! Giác ngộ có công năng chuyển hoá vô minh thành minh, tăm tối thành sáng tỏ !!! Một khi tâm thức đã được chuyển hoá, tâm thức đó vĩnh viễn hết mê muội !!!

II.2.3- Căn phòng hay hang động được ánh sáng chiếu đến: Tức căn phòng hay hang động không tự sáng mà phải được soi sáng bởi một nguồn sáng ngoài nó !!!

Đây là cách thức, dùng giáo pháp giúp tâm thức mê muội hết mê muội trong một thời điểm nhất định !!! Khi nguồn sáng không còn soi rọi, tâm thức sẽ bị tăm tối trở lại !!! Cách thức này là một trong những “biện pháp tình thế” dùng cho tâm thức mê muội nào đó muốn được sáng, nhưng chưa sẵn sàng hay đủ cơ duyên tiếp nhận giáo pháp để “tự chuyển hoá” !!!

III- MỘT NGƯỜI ĐANG MÊ CÓ THỂ GIÁC NGỘ TỨC THÌ ĐƯỢC KHÔNG !!!

Giống như một chiếc xe đang lao dốc, chiếc xe ấy không thể tự chạy ngược trở lên đầu dốc !!! Muốn trở lên đầu dốc, chiếc xe phải dừng lại và quay đầu !!!

Tâm thức mê muội của một hữu tình giống như một chiếc xe đang lao dốc, ta không thể bắt tâm thức người ấy quay ngược dòng để giác ngộ !!! Muốn người ấy quay ngược dòng, điều kiện tiên quyết là phải cho “người ấy biết và tự nhận ra mình đang mê muội” !!! Nếu người ấy không biết, không tự nhận ra mình đang mê muội thì tâm thức mê muội ấy sẽ không thể dừng…Và, không thể dừng thì khó có cơ hội quay đầu về hướng giác ngộ !!!

Thực tế cuộc sống, cho phép ta nhận ra rằng, có rất nhiều người muốn hướng đến giác ngộ cũng như mong muốn bản thân được giác ngộ !!! Nhưng, sở dĩ họ không thể giác ngộ vì không nhận ra mình “đã và đang mê”, thậm chí họ còn lầm tưởng rằng “mình không mê” !!!

Biểu hiện thường gặp đó là, những người này trong tận cùng sâu thẳm cứ ngỡ rằng mình sáng suốt, trong sự sáng suốt vô căn cứ ấy, họ miệt mài học tập, tinh tấn thực hành những gì đã biết…mà họ không tự biết những gì họ đã học không đưa đến giác ngộ, những gì họ cần cù tinh tấn không thể chuyển hoá tâm thức (thường do không được quyết định nghĩa hộ trì)…Vì thế, kết quả không như mong đợi !!!

Giống như người bệnh, do cả tin vào một vài thầy thuốc nào đó…họ uống thuốc của những người thầy này nhiều năm tháng, nhưng bệnh tình không thuyên giảm, càng uống họ càng mê và nghiện thứ thuốc vô bổ này !!! Khi người ta chưa nhận ra sai lầm từ việc dùng sai thuốc, sẽ rất khó có cơ hội từ bỏ thuốc cũ để đón nhận một thứ thuốc mới !!!

IV- CÁC BƯỚC GIÚP MỘT NGƯỜI ĐÃ MÊ CÓ CƠ HỘI GIÁC NGỘ !!!

Điều phục tâm thức một người giống như phá bỏ khu rừng hoang để trồng cây có ích !!! Để có thể biến một khu rừng hoang trở thành mảnh đất trồng cây có ích, người ta phải tiến hành các bước cần thiết sau:

IV.1- Tồi Tà Hiển Chánh Môn !!!

Tâm thức mê muội của một hữu tình giống như một khu rừng hoang (kiến hoang vu), giống như một khu rừng rậm chưa được khai phá (kiến trù lâm) !!!

IV.1.1- Tồi tà: Tồi là phá nát; Tà là tà kiến, hiểu biết sai lầm giáo pháp !!! Giống như muốn biến khu rừng hoang vu, chưa khai phá trở thành khu rừng có ích…Bước đầu tiên, người ta phải nhận ra đây là một khu rừng không có ích và quyết tâm phá bỏ nó !!!

Tồi tà, chính là bước đầu tiên chỉ cho người mê muội tự nhận ra những hiểu biết sai lầm (tà kiến) mà họ đang sở hữu, quyết tâm phá bỏ những điều ấy trong tận cùng tâm thức !!!

IV.1.2- Hiển chánh: Hiển là làm sáng tỏ; Chánh là giáo pháp chân chánh !!! Giống như khu rừng hoang, vô ích sau khi phá bỏ…Bây giờ người ta mới chọn cây giống phù hợp để gieo trồng !!!

Sở dĩ sau khi tồi tà rồi mới hiển chánh, cũng giống như khu rừng hoang, tạp vật chưa bị phá bỏ mà vội vã gieo trồng, nhất định cây trồng không thể phát triển như mong muốn !!! Thực tế tu hành cho thấy, những tâm thức chưa bị phá bỏ tà kiến mà ta vội tuyên thuyết chánh lí, chánh lí ấy sẽ bị vô hiệu hoá bởi tà lí…Thậm chí, đôi lúc chánh và tà pha trộn, trở thành căn bệnh mới khó điều trị hơn !!!

IV.2- Đoạn Mê Khai Giác Môn !!!

Đoạn mê khai giác là bước thứ hai sau khi đã thực hiện hiệu quả bước thứ nhất !!! Đoạn mê khai giác, giống như người ta làm đất (sau khi đã loại bỏ tạp vật) và chính thức gieo trồng !!! Đây là giai đoạn chỉ cho người mê dứt mê và khai thị để tâm thức họ tự phát sáng !!!

IV.2.1- Đoạn mê: Đoạn mê là chặt đứt mê muội !!! Giống như khu rừng sau khi không còn hoang vu vô ích, ngươi ta phải dọn sạch cỏ dại và cày xới để đủ điều kiện gieo trồng !!!

Tâm thức hữu tình sau khi không còn sở cậy vào tà kiến, nhưng thấy biết không vì thế mà sáng tỏ, bởi chủng tử mê muội hãy còn !!! Muốn người này tiếp cận giáo pháp để chuyển hoá tâm thức, phải “hạ đao” cắt đứt mê muội của họ !!! Khi tâm thức không còn mê muội, cơ hội giác ngộ sẽ đến !!! Chưa giải quyết công đoạn này, mà vội vàng khai giác, tất cả ý nghĩa của khai giác sẽ bị dìm trong biển mê, chừng ấy cái đáng ra để giác sẽ trở thành một thứ mê mới !!!

IV.2.2- Khai giác: Khai là mở ra, giác là cánh cửa giác ngộ !!! Khai giác là một trong những kĩ thuật đặc biệt của Phật pháp…Đây là hình thức dùng “quyết định nghĩa” giúp người chuyển hoá tâm thức từ “mê thành ngộ” !!! Một cách chuyển hoá để hang động tối tăm tự phát sáng !!!

VI.3- Thân Cận Thiện Hữu Môn (gần gũi bạn lành) !!!

Thân cận thiện hữu môn hay thân cận bạn lành, là bước thứ ba hộ trì người mới giác ngộ bằng cách tạo ra môi trường phù hợp để người ấy trưởng dưỡng pháp thân !!!

Điều phục và trưởng dưỡng tâm thức một hữu tình giống như người ta thuần hoá một con thú hoang !!! Muốn thuần hoá thú hoang thành công, người ta phải tách con thú ấy ra khỏi bầy đàn, đưa chúng xa lánh hoang dã, tạo môi trường mới thích hợp với đời sống mới, giúp chúng bỏ dần các tập tính cũ !!!

“Bạn lành” và “văn hoá vô lậu” chính là môi trường lí tưởng giúp người mới giác ngộ không có cơ hội quay lại với những thị phi hoang dã của pháp thế gian !!! Như người ta đem quặng tinh luyện thành vàng ròng, khi nào quặng chưa thành vàng ròng thì chưa thôi tinh luyện !!!

V- KẾT LUẬN !!!

“Làm thế nào để một người đang mê có thể giác ngộ…” !!! Câu hỏi tưởng chừng như rất đơn giản, ai cũng có thể trả lời được !!!

Nhưng, sau khi mổ xẻ phân tích đến nơi đến chốn, mới thấy đây là câu hỏi không dễ trả lời nếu không biết rõ cơ chế hình thành và hoạt động của tâm thức, cũng như ta chưa nắm vững các kĩ thuật khai ngộ của giáo pháp !!!

Để có thể giúp người trước tình huống đã nêu, hy vọng bài viết có thể giúp các bạn nhận ra điều gì đó như một kĩ năng mềm trong quá trình làm công hạnh !!!

Chúc mọi người an vui, tinh tấn !!!

19/10/2022

LÝ TỨ