1. Ba tầng bậc quán Tứ Niệm Xứ là gì?

- Quán Thân bất tịnh, Thọ thị khổ, Tâm vô thường, Pháp vô ngã: để thấy được do mê lầm Thân, Thọ, Tâm, Pháp mà có sự khổ xảy ra.

- Quán Thân chỉ do tứ đại hợp thành, Thọ chỉ là hiệu ứng của sự tiếp xúc, Tâm chỉ là hiệu ứng tình cảm do ba duyên căn-trần-thức hòa hợp, Pháp chỉ là hiệu ứng của phân tích, nghĩ suy do quan niệm mà thành: để thấy được nhân duyên thành tựu Thân, thành tựu các cảm Thọ và nguyên nhân phát sinh hư vọng Tâm, sinh khởi cấu pháp bất tịnh pháp.

- Quán Thân đồng với hư không, Thọ không trú xứ (chẳng ở trong chẳng ở ngoài, chẳng ở chặng giữa), Tâm chỉ còn là danh tự tánh danh tự rời rạc, Pháp không tánh, thiện chẳng được bất thiện chẳng thể được: để giác ngộ bản chất của Tứ Niệm Xứ bản lai tự thanh tịnh, tự giải thoát.

2. Quán Tứ Niệm Xứ đến tầng bậc nào thì Hết khổ, Dứt Tập?

Một người quán (sơ ngộ) Tứ Niệm Xứ ở tầng bậc đầu tiên hay tầng bậc thứ 2 đã có thể ra khỏi sự mê lầm, phóng dật, luống dối vào bốn niệm xứ. Do chấm dứt mê lầm mà sự khổ sẽ giảm thiểu đáng kể, các thứ hư vọng tâm hư vọng pháp lần lượt tự xả nhường chỗ cho an vui nhẹ nhàng xuất hiện, người này đã có thể được gọi là người hết khổ - dứt tập.

Tuy nhiên, để rốt ráo hết khổ - dứt tập (Khổ này được hiểu là cái khổ chưa thấu suốt bản chất của tứ niệm xứ, Tập này được hiểu là dứt tất cả mọi thứ mờ tối còn sót lại cũng do sự chưa thấu suốt đó) thì phải quán đầy đủ các tầng bậc, quán cho đến thấy thiệt tướng, thấu suốt bản chất Tứ Niệm Xứ. Kết quả của việc thấu suốt là Trí tuệ sinh khởi, chân thật hết khổ, dứt tập, giải thoát rốt ráo.

Lý Phương Anh

(4/10/2022)